تحولات بین المللی و تغییر موازنه قدرت در سطح جهانی را وقتی با مقدورات حاکمیت و نیازهای منافع ملی در ایران ترکیب کنیم معادله پیچیده حاصل می شود که پاسخی صریح و شفاف برای آن وجود ندارد حضور قدرتمند و داشتن جایگاه مشخص در سطح بین المللی نیازمند پیوستند به شبکه های فعال قدرت در سطح جهانی است در این تحلیل به توضیح و نه توجیه دلایل ایران برای پیوستن به شبکه قدرت جهانی چین و روسیه می پردازیم محمد آکوچکیان مدیر آکادمی مجازی ایرانیان این تحلیل تلاش می‌کند درک روشنی از آنچه در حال وقوع است ارائه نماید.
با قبول دیدگاه شما چند سوال در ذهنم تداعی شده اول اینکه با شعارهای هویتی انقلاب اسلامی که همان نه شرقی و نه غربی هست منافات ندارد ؟ آیا انقلاب اسلامی در گام دوم خود مجبور به بازنگری و دگردیسی کامل از اهداف و آرمانهای خود خواهد بود ؟
سوال سوم اینکه با اختلاف بین سطوح فکری جامعه و با هزینه های بسیار سنگین انسانی و سیاسی و اجتماعی و اقتصادی چهل ساله این راه چگونه می تواند تن به این دگردیسی با حداقل تنش و هزینه داده و قادر به انجام این امر مانند عربستان در جهت همسویی با جهان گامهایی بردارد؟ وبا توجه به همه آرمانهای امام و انقلاب توان توجیح هزینه و عایدی این پروژه را به مردم خواهد داشت؟
البته همپیمانی در دنیای متلاطم امروز عامل صدمات کمتر است اما موقت و کم ضرر بودن تعهدات در برابر طرف مقابل نکته اساسی است که باید به آن توجه شود.
همونطور که فرمودید، ایران نمیتونه بخشی از نظام شبکه ای باشه که کشورهای غربی مخصوصا امریکا مرکز اون شبکه باشند و به همین دلیل ایران به سمت مراکز و شبکه های دیگه ای میره تا بتونه به بقای خودش ادامه بدهد. به همین دلیل هم توافقات بلندمدت با چین و روسیه شکل میگیره. تنها میشه امیدوار بود که به قول شما در این مناسبات ایران دوشیده نشه و ابزاری برای مذاکره شبکه ها و مراکز قدرت و بده بستان اونا نشه.
درود استاد آکوچکیان،کاملا با نظر جنابعالی موافقم،به ناچار مجبور بودن در زنجیره هستیم کما اینکه روسیه حق و حقوق کشورمون رو پرداخت نکنه که از قبل خاطره بدی هم گذاشته ،مثال بی نظرتون هم کشور های اروپایی هستن که خودشون هم با اینکه موافق ۱۰۰٪ زنجیره ای که آمریکا تصمیم گیرنه نهایی هست نیستن اما مجبورن ، تحلیل بی نظیری بود ممنونم
با توجه به شرایط فعلی و استراتژی های اتخاذ شده حاکمیتی ،ایران باید موضع همکاری با یکی از قدرت های اقتصادی را حفظ کند تا بتواند به حیات خود ادامه دهد و به مدیریت شرایط برسد همانطور که بزیبایی فرمودید عضویت در شبکه های موجود برای هر اقتصادی لازم است و ایران نیز جهت حفظ تعاملات بین المللی و رسیدن به استراتژی های خود همراهی با این شبکه های قدرتی اقتصادی و اجتماعی را نیاز است
با دیدگاه مطرح شده موافقم، ایران بایستی به گره های دیگه خودش را نزدیک کنه با توجه به بیشن و ایدئولوژی که در نظام حاکم در پیش گرفته. بهرحال نزدیک نبودن به هیچ گرهی به منزله نزدیک شدن به ضعف شدید هست فقط موضوع سوابق تاریخی ای هست که از برخی گره های شرقی داریم و بایستی امیدوار بود که خیلی امتیاز ندهیم برای این نزدیک شدن از سر مسائل ایدئولوژِکمون. خاطرم هست نماینده بازرگانی روسیه سال ۹۷ بر سر نزاع ایران و عربستان وقتی پرسیدم ما که دوستی عمیق تری با کشور شما داریم چرا موضع خلاف ایران و نزدیگ به عربستان دارید لبخندی زد و گفت روسیه به منافعش فکر می کنه و منافع اقتصادی روسیه در این قضیه این هست که طرف عربستان رو بگیرد نه شما! دوستیمون به جای خود!!!
در دنیای امروز خیلی ها اعتقاد دارند که دنیا شامل چهار قدرت جهانی می شود، روسیه، چین، ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا. روسیه با قدرت نظامی و امنیتی خود و تولید ناخالص داخلی ۱٫۶۳۸ تریلیون دلار یکی از قدرت های بلامنازع سیاسی، امنیتی و نظامی در جهان محسوب می شود و با روی کار آمدن ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهوری روسیه و به یُمن افزایش قیمت نفت در دهه اول هزاره سوم، روسیه به یکی از کشورهای قدرتمند جهان تبدیل شد. و نیز روسیه از لحاظ جغرافیایی پهناورترین کشور جهان است.بر اساس برابری قدرت خرید، چین دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان و یک بازیگر اصلی در اقتصاد جهانی است.بر اساس برابری قدرت خرید، چین دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان و یک بازیگر اصلی در اقتصاد جهانی است. چین از نظر اقتصادی، در حال رسیدن به آمریکا یعنی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است و باید خود را برای مقابله با پی آمدهای سیاسی و اقتصادی این موضوع آماده کند. بانک جهانی، وضعیت اقتصادی چین را مطلوب و محیط اقتصاد کلان این کشور را با ثبات توصیف کرده‌است .با خروج یکجانبه دولت دونالد ترامپ از برجام، این امید به ناامیدی تبدیل شده و تحریم های سنگین و فشارهای سیاسی ایالات متحده که از آن به «فشار حداکثری» تعبیر می کند سبب شده است تا ایران و امریکا بیش از پیش از یکدیگر فاصله بگیرند. در چنین شرایطی طبیعی است که ایران به سمت قدرت هایی متمایل شود که هم قدرت منطقه ای اش را به رسمیت بشناسند و هم بپذیرند با آن همکاری کنند. بنابراین در حالی که اروپا و امریکا با وجود اختلافات مورد ادعایشان درباره خروج یکجانبه امریکا از برجام، در آخر در یک مسیر سیر می کنند، ایران به سمت روسیه و چینی متمایل شده که در بسیاری از موضوعات با ایران موضع مشترکی دارند و در عین حال می توانند به تهران در بسیاری از زمینه های اقتصادی، امنیتی و سیاسی در سطح منطقه ای و بین المللی کمک کنند. ایران نیازهای متعدد خارجی دارد، از انتقال تکنولوژی نوین به داخل کشور گرفته تا توسعه زیرساخت ها، سرمایه گذاری خارجی، توسعه اقتصادی و رفع نیازهای نظامی، طبیعی است در چنین شرایطی وقتی دنیای غرب درهای خود را به روی ایران ببندد، تهران به سویی رو کند که روی خوش به آن نشان دهد. در حال حاضر این چین و روسیه هستند که ایران را به جمع خود پذیرفته اند. عضویت در سازمان همکاری امنیتی شانگهای و اقتصادی اوراسیا، اقدامات موثری است که می تواند کمی از خسارت های ناشی از فشارهای تحمیلی و یکجانبه ایالات متحده را رفع کند و بیش از هر طرفی این خود ایران است می تواند از آنها بهره مند شود.
تا اینجای کار که ما باید به یک شبکه متصل میشیم بنظر اجتناب ناپذیر میاد. اینکه چرا باید به یک شبکه خاص متصل بشیم که عملا راهی به شبکه بزرگتر نداره هم خوب مشخصه و بسیار خوب توضیح داده شد. مهم این هست که ایران در همین شبکه غغیر متصل از چه وزنی برخوردار هست و چه ارزشی در این شبکه داره. آیا چین میتواند عملا وزنی برای ایران قایل بشود؟ ایران چه نقشی را در این شبکه به جز تامین مواد اولیه آنهم به شکل پایاپای و قرار دادن خاک ایران جهت استقرار پایگاه نظامی چین میتواند دارا باشد؟ در کدامیک از این نقشها ایران دارای مزیت رقابتی بر سایر نودهای دیگر این شبکه خواهد داشت؟
با توجه به اینکه لازمه حضور در جامعه جهانی همراهی با کشورهای توسعه یافته و قدرتمند جهان است و ایران از لحاظ سیاست حکومتی و ایدئولوژی نمی‌تواند در چنین گروه های عضو باشد ، لذا برای بقا در جامعه جهانی باید وارد شبکه های نوظهور و کوچکی که تشکیل شده بشود تا بتوانند از لحاظ سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار باشد. به همین دلیل وارد شبکه ای که با رهبری چین و روسیه تشکیل شده گردیده است تا بتواند اقتصاد از بین رفته خود را دوباره برگرداند ( البته خود این مسئله هم ریسک بالای دارد ) .